Middenbeemster, mei 2005

Dit is zomaar een gedachtenspinsel naar aanleiding van de lintjesregen op 29 april over de ambtsketen van de Burgemeester van Werelderfgoed Beemster. Deze geldt als teken van waardigheid en behoort tot de insignia of gezagssymbolen, waarvan de geschiedenis terug gaat tot in de Romeinse tijd.
Op 16 november 1852 werden onderscheidingstekenen van burgemeesters in Nederland bij Koninklijk Besluit vastgesteld. De keten wordt gedragen tijdens het voorzitten van raadsvergaderingen, maar ook bij uitreiken van Koninklijke Onderscheidingen, of bij calamiteiten.
Aan de ketting hangt een penning met aan de ene kant het Rijkswapen en aan de andere zijde dat van de gemeente. Bij Koninklijke Onderscheidingen, waarbij de burgemeester optreedt namens de Koningin, wordt de keten met de Rijkspenning naar de voorzijde gedraaid en bij gemeentelijke gelegenheden is het gemeentewapen zichtbaar.

De burgemeesters van de Beemster
Dat de ambtsketen van de Burgemeester van de Beemster zo vreselijk eenvoudig is geworden en bovendien zonder enig artistiek gevoel voor schoonheid, moet wellicht gezocht worden in het feit dat een eind was gekomen aan het bestuur van de polder door een Dijkgraaf en zijn Heemraden.
Deze heren waren voornamelijk adellijke personen en rijke patriarchen die ongetwijfeld pronkten met hun dure sieraden. De Fransen verordonneerden echter dat er een Municipalité, een gemeentebestuur benoemd uit het volk, moest komen en de Dijkgraaf werd 'aan de dijk gezet'. De ratio regeerde, dus weg met de sier en opsmuk van de adel.
Het is zeer de vraag of na de Koninklijk Besluit van 1852 Cornelis Hartog zich kon tooien met een keten. De Kroniek van de Beemster rept er met geen woord over, maar in de hal van het gemeentehuis Beemster hangt een lijst met portretten vanaf 1853 (burgemeester Cornelis Harto) tot 2015 (burgemeester Harry Brinkman) . Van de twee eerste burries is geen afbeelding bekend.

Beemster Burgemeesters op een rijtje
1 -  1804 – 1836 Klaas Kunst
2 -  1837 – 1853 Cornelis Boon jr.
3 -  1853 – 1876 Cornelis Hartog
4 -  1876 – 1896 Hendrik Scheringa Azn
5 -  1896 – 1904 Klaas Edel Jbzn
6 -  1905 – 1923 Jan Koopman
7 -  1923 – 1932 Willem de Geus
8 -  1932 - 1939 Pieter Kikkert
9 - 1939 - 1948 Willem C. Ninaber
10 - 1948 – 1961 Johannes A. Pesman VVD
11 - 1961 - 1979 Floris Kloeke VVD
12 - 1979 - 1998 Wim Cattel VVD
13 - 1998 - 2003 Eric Postma
14 - 2003 - 2015 Harry Brinkman

Er bestaat enige onduidelijkheid over het aantal burgemeesters. Zo zou in de Franse tijd ene Hermanus Borghorst van 1811 - 1815 die functie zou hebben bekleed. Wel staat hij te boek als officier van de Burgerlijke Stand, ontvanger der belastingen en woonnachtig in Beemster). In Beemster zelf wordt aangehouden dat in 1804 Klaas Kunst als eerste burgemeester van de Beemster optrad.

Wel te vergeten: NSB-burgemeester Meinte van der Kuur NSB die van 11 dec. 1943 - mei 1945 door de bezetter was aangesteld. Na de oorlog werd burgemeester Ninaber in ere hersteld.

Burgemeester Kikkert
Tot 1932 dragen de burries geen ambtsketen. Pas de heer J.Kikkert (van 1932-1939 burgemeester) wordt voor het eerst geportretteerd met dit ambtelijke onderscheidingsteken.

De ambtsketen is wellicht aangeschaft uit een krappe beurs en niet helemaal 'volledig', zo te zien. De schakels hangen aan een dunnere ketting. Wel draagt Kikkert als indrukwekkend decorum nog een prachtig burgemeesterspak. Zou hij er ook nog een steek bijgedragen hebben, zoals de burgemeester van Ouderamstel, die ongeveer in dezelfde tijd dit ambt bekleedde?
(Overigens weet niemand ten gemeentehuize wat met het burgemeesterspak gebeurd is; het hangt in ieder geval niet in de kostuumafdeling van Toneelvereniging Middenbeemster). Onder dat opstaande boordje kon natuurlijk geen ketting weggewerkt worden.
Burgemeester F.Kloeke (1961-1971, linksonder in de lijst) draagt de keten met furore gewoon over zijn kraag.

De na hem komende burgemeesters hebben hem al wat meer weggefrommeld onder de revers. Burgemeester Postma spande wel de kroon door hem op drie schakels na, vrijwel geheel te bedekken.

Als gewone burger vraag je je wel eens af of in al de jaren dat Beemster burgemeesters deze ambtsketen hebben gedragen, er nooit één is geweest, die heeft gedacht: "Wat is het maar een simpel ding, ja eigenlijk te simpel voor een polder met zulk een rijke historische achtergrond.

Eric Postma, de helaas veel te jong overleden voorganger van Burgemeester W.Cattel laat op deze foto wel iets vermoeden. Hij droeg de ambtsketen voor een groot deel onder de revers van zijn colbert.

Hondenbelasting
Al snuffelend in het boek van Nic. van der Lee: 'Een Heerenhuis als Gemeentehuis' naar gegevens over een eventuele aanschaf van de ambtsketen voor de burgemeester, komt vele malen naar voren dat de gemeentekas onveranderd in een penibele staat verkeerde. Zo wordt in 1853 tijdens een gemeenteraadsvergadering met vijf tegen acht stemmen zelfs besloten dat er hondenbelasting moest worden geheven. Van de opbrengst zou dan een bliksemafleider voor de kerktoren ten bedrage van 259 gulden en 50 cent aangeschaft kunnen worden. Veel was van die maatregel echter niet te verwachten, want waakhonden waren vrijgesteld.

Werelderfgoed
In andere gemeenten gebeurt het nogal eens, dat opdracht wordt gegeven voor het moderniseren of opnieuw ontwerpen van nieuwe ambtsketen ter gelegenheid van een bijzondere gebeurtenis. Zo gaf de Gemeente Dalfsen ter gelegenheid van een herindeling edelsmid Dick Winters in 2003 de volgende opdracht: ontwerp een ambtsketen met niet al te brede schakels voor een moderne plattelands-gemeente met vijf kernen met als kleuraccent blauw. Een dergelijke opdracht zou best ook op de Beemster toepasbaar kunnen zijn.

Eind 1999 werd Beemster tot Werelderfgoed uitgeroepen. Dat had een best een hele mooie aanleiding kunnen zijn voor een knappere ambtsketting met een waardiger uitstraling van het burgemeestersambt en de Beemster, maar er kwam een informatiecentrum in de voormalige villa van burgemeester H.Scheringa (1876-1896).